Ύστερα από πιέσεις βουλευτών προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης αναφορικά με την
ανάγκη εκσυγχρονισμού του οικογενειακού δικαίου και ειδικότερα την ενίσχυση του
θεσμού της συνεπιμέλειας των ανήλικων τέκνων, συγκροτήθηκε στις 30.3.2020
Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή αποτελούμενη από εξειδικευμένους δικηγόρους,
καθηγητές πανεπιστημίων και δικαστικούς. Στόχος της Επιτροπής είναι η
αναδιαμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, ώστε να αποφευχθούν τα συχνά
περιστατικά γονικής αποξένωσης και γενικότερα να ενισχυθεί η θέση του πατέρα, ο
οποίος με τους ισχύοντες νόμους βρίσκεται συχνά στη δυσάρεστη θέση του να μην
έχει ενεργό ρόλο στην ανατροφή των τέκνων του. Άλλωστε, έως και σήμερα στην
συντριπτική πλειονότητα των υποθέσεων οικογενειακού δικαίου η μητέρα
απολαμβάνει την αποκλειστική επιμέλεια των τέκνων είτε de facto είτε κατόπιν
δικαστικής απόφασης.
Αν και το έργο της Επιτροπής δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, προστέθηκε (στις
31.7.2020 με το άρθρο 139 του νόμου 4714/2020) στον Αστικό Κώδικα το άρθρο 1519
με τίτλο “Μεταβολή του τόπου διαμονής”, το οποίο ορίζει ότι “Μεταβολή
του τόπου διαμονής του τέκνου, που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας
του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτεί προηγούμενη συμφωνία των
γονέων ή προηγούμενη οριστική δικαστική απόφαση μετά από αίτημα οποιουδήποτε
από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέσο.”
Πρόκειται αναμφισβήτητα για μία σημαντική αλλαγή, η οποία θα αλλάξει τα
υπάρχοντα δεδομένα τόσο σε κοινωνικό όσο και σε νομικό επίπεδο. Σύμφωνα με το
προηγούμενο νομικό πλαίσιο, ο γονέας που έφερε την αποκλειστική επιμέλεια των
ανηλίκων τέκνων καθόριζε και τον τόπο διαμονής τους, με αποτέλεσμα ο γονέας
αυτός να αλλάζει ακόμη και χώρα διαμονής χωρίς πρότερη συνεννόηση με τον έτερο
γονέα. Αν και ο έτερος γονέας μπορούσε τότε να ασκήσει αγωγή διεκδικώντας την
επιμέλεια των τέκνων καθώς η επικοινωνία του με τα
τέκνα του παρεμποδιζόταν σημαντικά, το δικαστήριο σπανίως παραχωρούσε την
επιμέλεια στον πατέρα ειδικά όταν τα τέκνα ήταν σε μικρή ηλικία. Κριτήριο του
δικαστηρίου για την ανάθεση της επιμέλειας σε αυτήν την περίπτωση ήταν αν η αλλαγή
του τόπου διαμονής των τέκνων ήταν προς συμφέρον τους.
Προς τη σωστή κατεύθυνση κινούνται, κατά τη γνώμη
της στήλης, οι πρώτες αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, οι οποίες
ακολουθούν τα Ευρωπαϊκά πρότυπα δεδομένου ότι σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία
και η Ιταλία δεν μπορεί μόνος του ένας γονέας να καθορίσει τον τόπο διαμονής
του τέκνου αυθαίρετα χωρίς τη συναίνεση του ετέρου, παρακωλύοντας το δικαίωμα
επικοινωνίας του. Δεδομένης μάλιστα της κατοχύρωσης της ισότητας των φύλων από
το άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματός μας, από την Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων, τη Σύμβαση του Άμστερνταμ κ.α. η νέα νομοθεσία θα επιδιώξει να σταματήσει κάθε άνιση μεταχείριση εις βάρος
του γονέα που δεν διαμένει με το τέκνο. Η απουσία εξάλλου ενός από τους γονείς έχει
σύμφωνα και με τους παιδοψυχολόγους συχνά αρνητική επιρροή στην ψυχοσωματική
ανάπτυξη του τέκνου, καθώς το τελευταίο βιώνει αισθήματα εγκατάλειψης και
απόρριψης ενώ συχνά αναπτύσσει ενοχικά αισθήματα τα οποία εκφράζει μέχρι και με
επιθετικότητα.
Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένουμε, λοιπόν, και τις υπόλοιπες αλλαγές στο
οικογενειακό δίκαιο.
Παναγιώτης Ι. Παντελούκας, LL.M. Eur
Δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω
email: pantpanos@yahoo.gr
